هدف تمام برنامههای افراطی مذهبی و سیاسی طالبان یک چیز است: حذف حضور زن از جامعه، جلوگیری از تحصیل علوم عصری، نابودسازی ارزشهای مدنی و افغانی، و برگرداندن اجباری جامعه به قرنها عقب. اگرچند این برنامهها گاه بهطور آشکار و گاه بهصورت پنهانی اجرا میشوند، اما همه بخشی از یک پلان مشتر بزرک میباشند.
طالبان بهطور منظم یک یک سکتور را هدف قرار میدهند، و پس از حذف هرگونه حضور علمی، اداری و سمبولیک زنان، تمام مطالبی را نیز از بین میبرند که به نظر مفتیان به اصطلاح «دفتر رهبری» شان خلاف شریعت است.
یکی از نمونههای بارز این وضعیت، تجدیدنظر یا بهعبارت دیگر “طالبانییزه” نصاب درسی پوهنتونهاست. چندی پیش، شماری از شیخهای از سوی رهبر طالبان هبتالله و وزیر تحصیلات عالی آنها ندا محمد ندیم گماشته به پوهنتون کابل و پوهنتون علوم طبی کابل فرستاده شدند. این افراد در لیلیه دختران پوهنتون کابل مستقر گردیدند و به تمامی پوهنځیها امر کردند که کتابها، چپترها و منابع درسیشان را به آنها بسپارند.
رؤسای پوهنځیها یک یک خواسته شدند تا منابع علمی مربوط به رشتهشان را در داخل صندوقها بار کنند و پیش این شیخها بگذارند. این شیخها، که همه فارغالتحصیلان مدارس پاکستانی مانند کچلاک و اکوړهختک بودند، بازنگری نصاب پوهنتونی را آغاز کردند که ۱۶ سال پیش از تشکیل پاکستان تأسیس شده بودند
به گفته استادان، محصلان و کارمندان اداری پوهنتون کابل و پوهنتون علوم طبی، این افراد تصامیمی اتخاذ کردند که با شنیدن آنها، امید اندک باقیمانده نیز از بین رفت. چند نمونه از این تصامیم اینهاست:
•به تمام پوهنځیها دستور داده شد تا کتابهایی را که نویسندهشان زن است، بدون توجه به محتوای آن، از نصاب حذف کنند؛
•در هیچ کتابی نظریه یا رفرنس از نویسندگان زن جواز ندارد؛
•در کتابهای پوهنتون طبی، تمامی تصاویر اسکلت، بدن یا چهره انسان با رنگ سرخ نشانی شده و خلاف شریعت خوانده شده بود که باید حذف میشدند؛
•در کتابهای پوهنځی وترنری، حتی تصاویر حیوانات بهدلیل اینکه “ذیروح” هستند، حرام دانسته شد و باید حذف شوند؛
•مباحث مربوط به منظومه شمسی در کتابها حذف شدند، زیرا “کفر” خوانده شده اند؛
•تدریس تیوریها و نظامهای اقتصادی از کتابهای اقتصاد ممنوع گردید؛
•نظریات علمای معاصر دینی از کتابهای پوهنځی شرعیات بیرون کشیده شدند؛
•حتی در کتابهای دستور زبان مثالهای دستوری نیز تغییر یافت؛ جایی که قبلاً نوشته میشد “زرمینه آمد”، اکنون باید نوشته شود “گاو آمد”. همچنین دستور داده شده که نام زنان از مثالها حذف و بهجای آنها از نام حیوانات استفاده شوند؛
این نمونهها فقط چند مثال کوچک از یک پروسه بزرگ است که طالبان در کل نظام آموزشی کشور آغاز کردهاند. اینگونه اقدامات تصفیوی، نهتنها حذف سیستماتیک زنان را نشان میدهند، بلکه هدفش نابودسازی تمام علوم معاصر، منطق و تجربه انسانی میباشد.
پیشینه تاریخی – مروری کوتاه بر تجربیات گذشته از نصابهای افراطی
اقدامات طالبان در مسخ نصاب تعلیمی شباهت زیادی به دوره تاریک دیگری از تاریخ معاصر افغانستان دارد. در دهه ۱۹۸۰، زمانی که جهاد افغانستان با حمایت مالی و استراتژیک امریکا، پاکستان و عربستان سعودی همراه بود، با حمایت تخنیکی و مالی پوهنتون نبراسکا، یک نصاب افراطی ساخته شد. این نصاب در مکاتب برای کودکان مهاجر افغان تدریس میشد و مفاهیم جهاد، خشونت و کشتار انسانها را از طریق مضامین ریاضی و زبان آموزش میداد.
مثلا، یکی تمرین این بود:
“اگر یک مجاهد سه کافر را بکشد و سپس سه تای دیگر را، در مجموع چند کافر را کشته است؟
از نظر «اکثریت»، چنین نصابهایی چیزی جز عادیسازی خشونت، نابودی تفکر علمی، و زهری سازی ذهن نسلها، بار نمیآرند. همان نسلهای که در آن زمان با «نصاب جهادی» بخاطر جهاد تربیت میشدند، امروز پیشتازان تغییر نصاب بهنفع طالبان، علیه علم، قانون و ارزشهای انسانی اند. این تجدیدنظرها و تغییرات، چه به نام شریعت باشد و چه نام دیگر، هدفشان ریشهکنکردن هویت افغانی است تا مردم افغانستان از تاریخ و هویت خود بیخبر بمانند. در این صورت برای لشکر جهل بسیار آسان خواهد بود تا بالای یک ملت بیسواد و ناآگاه حکومت کند.
همینگونه، نمونه دیگری از تحریف نصاب در تاریخ افغانستان در زمان حاکمیت کوتاه امیر حبیبالله کلکانی نیز دیده شده است. او که در اوایل سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به قدرت رسید، فرمانی برای تنظیم معارف صادر کرد که براساس آن “مضامینی که از نگاه فقه، شریعت و اخلاق اسلامی صحیح نباشند، تدریس نشوند.” در فرمانی دیگر نوشته بود: “آموزش باید بر اساس قرآن و حدیث باشد؛ انگلیسی، ریاضی و علوم طبیعی از جمله علوم شیطانیاند.
گرچه دوران حکومت کلکانی کوتاه بود، اما این اقدامات محدودکننده و مذهبمحور، به بنیادهای معارف آسیب جدی وارد کرد. از آن زمان، روند سیاسی و ایدئولوژیکسازی نصاب تعلیمی آغاز شد و تاکنون ادامه دارد.
«اکثریت» بر این باور است که طالبان نهتنها در ظاهر نصاب تعلیمی را تغییر میدهند، بلکه در واقع یک برنامه سیستماتیک برای محرومکردن کامل ملت، بهویژه زنان، از تعلیم و تحصیل را پیش میبرند. این یک نسلکشی فکری است. اگر این روند ادامه یابد، افغانستان از دانش، فرهنگ، مدنیت و ارزشهای انسانی فاصله گرفته و منزوی خواهد شد.
«اکثریت» متعهد است که برای آشکار سازی هویت دشمنان افغانستان تلاش کند و با اتخاذ موضع روشن در برابر آنها، از همه افغانهای بااحساس، فعال و وطندوست میخواهد که بهجای اقدامات انفرادی، بر مبارزه سازمانیافته تمرکز کنند، تا با افزایش آگاهی عمومی در برابر این گروه استبدادی و حامیان خارجی آن، رسالت ملی خود را انجام دهند.